Η δωρεά οργάνων αφορά τους εγκεφαλικά νεκρούς. Η φύση του εγκεφαλικού θανάτου κι η διαδικασία διάγνωσης του περιγράφεται στην ιστοσελίδα του ΕΟΜ  http://www.eom.gr/index.php?option=com_k2&view=item&layout=item&id=13&Itemid=131&lang=el

όπου και διαβάζουμε:

Ο εγκεφαλικός θάνατος είναι η κατάσταση της μη αναστρέψιμης βλάβης του εγκεφάλου, με απώλεια όλων των λειτουργιών του εγκεφαλικού στελέχους. Το εγκεφαλικό στέλεχος περιέχει δίκτυα νευρώνων που συγκροτούν κέντρα ελέγχου ζωτικών λειτουργιών, όπως η αναπνοή και η αρτηριακή πίεση. Οι ανώτερες ψυχικές και γνωσιακές λειτουργίες, όπως η μνήμη, η σκέψη, η αντίληψη, εξαρτώνται από το εγκεφαλικό στέλεχος, οπότε βλάβη του εγκεφαλικού στελέχους, προκαλεί συνολική δυσλειτουργία του εγκεφάλου. Για το λόγο αυτό είναι παγκοσμίως αποδεκτό ότι η ανεπανόρθωτη βλάβη του εγκεφαλικού στελέχους είναι ικανή και αναγκαία προϋπόθεση για να θεωρηθεί όλος ο εγκέφαλος νεκρός

Ο θάνατος του εγκεφάλου, όπως άλλωστε και ο θάνατος όλων των ιστών, δεν είναι μια στιγμιαία διαδικασία, αλλά μια προοδευτική διεργασία που επέρχεται μέσα σε μερικές ώρες. Η πιθανότατα να διατηρούνται κατά τη φάση της εγκατάστασης του θανάτου, μερικές λειτουργικές νησίδες νευρώνων ή άλλες υποτυπώδεις λειτουργίες, δεν αλλάζει την εξελικτική πορεία του θανάτου. Ο θάνατος του εγκεφαλικού στελέχους ακολουθείται αναπόφευκτα και ανεπιστρεπτί στο θάνατο ολόκληρου του εγκεφάλου, μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα. Ο εγκεφαλικός θάνατος ακολουθείται από τον «σωματικό» θάνατο, δηλαδή το θάνατο όλων των οργάνων του σώματος με ένα μεσοδιάστημα 48-72 ωρών. Στο μεσοδιάστημα αυτό, επέρχεται προοδευτικά η απορύθμιση όλων των λειτουργιών των οργάνων. Αν ο ασθενής υποστεί εγκεφαλικό θάνατο, ενώ νοσηλεύεται δια-σωληνωμένος σε Μονάδα Εντατικής Θεραπείας (Μ.Ε.Θ.), τότε μόνο είναι δυνατή η διατήρηση της βιολογικής ζωής των οργάνων με τεχνητά μέσα, προκειμένου αυτά να μπορούν να ληφθούν προς μεταμόσχευση και να δώσουν ζωή σε άλλους ανθρώπους. 

Η διάγνωση του εγκεφαλικού θανάτου γίνεται από 3 διαφορετικούς ιατρούς με πολλές ειδικές και αλάνθαστες κλινικές και εργαστηριακές δοκιμασίες και επαναλαμβάνεται μάλιστα 2 φορές μετά από ένα 8ωρο από την πρώτη διάγνωση. Οι ιατροί γνωρίζουν ότι σε περίπτωση εγκεφαλικού θανάτου η τεχνητή διατήρηση της ζωής είναι ανώφελη και ο μόνος λόγος για τον οποίο δικαιολογείται και παρατείνεται η μηχανική υποστήριξη του εκλιπόντος, είναι η προσφορά των οργάνων του προς μεταμόσχευση. Σημειωτέον δε, ότι στους 3 ιατρούς που διαγιγνώσκουν τον θάνατο δεν συμμετέχει ιατρός μεταμοσχευτικής ομάδας, ούτε ιατρός του Ε.Ο.Μ. Η διάγνωση του εγκεφαλικού θανάτου είναι επιβεβλημένη ιατρική πράξη, ανεξάρτητη από το ενδεχόμενο της δωρεάς οργάνων.

Διάκριση  του «Εγκεφαλικού Θανάτου» από την «Φυτική Κατάσταση»

Υπάρχει σαφής διάκριση μεταξύ της μόνιμης φυτικής κατάστασης ("φυτό") και του εγκεφαλικού θανάτου. Στη φυτική κατάσταση, δεν λειτουργεί ο φλοιός του εγκεφάλου, ενώ η λειτουργία του εγκεφαλικού στελέχους διατηρείται ικανοποιητική. Στην περίπτωση αυτή ο ασθενής διατηρεί μεν αυτόματη αναπνοή και καρδιαγγειακή λειτουργία, στερείται όμως συνείδησης. Δηλ. το σημείο "κλειδί" μεταξύ εγκεφαλικού θανάτου και μόνιμης φυτικής κατάστασης είναι η λειτουργία του εγκεφαλικού στελέχους. Στον εγκεφαλικό θάνατο παύει να λειτουργεί το εγκεφαλικό στέλεχος. Η διάκριση μεταξύ των δύο καταστάσεως είναι ιατρικώς ευδιάκριτη και σε καμία περίπτωση άνθρωποι σε φυτική κατάσταση δεν θεωρούνται δυνητικοί δότες οργάνων.

Τα εγκεφαλογραφήματα ενός ζωντανού κι ενός νεκρού ατόμου

Πάνω - Κανονική εγκεφαλική αρτηριακή κυκλοφορία και κανονική ηλεκτρική εγκεφαλική δραστηριότητα (ΗΕΓ)

Κάτω - Ανεπάρκεια εγκεφαλικής κυκλοφορίας. Έλλειψη ηλεκτρικής εγκεφαλικής δραστηριότητας (μηδενική γραμμή ΗΕΓ)

(Οι εικόνες είναι από την ιστοσελίδα του κέντρου Μεταμοσχεύσεων της Πανεπιστημιακής Κλινικής ¨Βενιαμίν Φρανκλίνος¨ του Ελεύθερου Πανεπιστημίου του Βερολίνου)

Πιο εξειδικευμένα, διαβάζουμε από την ιατρική σελίδα www.iatronet.gr που απευθύνεται σε επαγγελματίες του χώρου της υγείας (http://www.iatronet.gr/iatriko-lexiko/egkefalikos-thanatos.html):

Εγκεφαλικός θάνατος είναι η παύση της εγκεφαλικής λειτουργίας. Στα κριτήρια για να αποφασισθεί εάν ο εγκέφαλος είναι νεκρός περιλαμβάνονται η απουσία ανταπόκρισης στα ερεθίσματα, η απουσία όλων των αντανακλαστικών, η απουσία αναπνοών και ένα ισοηλεκτρικό ηλεκτροεγκεφαλογράφημα το οποίο για 30 τουλάχιστον λεπτά δεν θα μεταβληθεί ως απάντηση σε ακουστικά ερεθίσματα ή ερεθίσματα πόνου. Άλλα κριτήρια που χρησιμοποιούνται περιλαμβάνουν την έλλειψη των προσαγωγών ηλεκτρικών δυναμικών που εκλύονται από τον εγκέφαλο, την έλλειψη πρόσληψης ισοτόπου κατά τη διάρκεια των εγκεφαλικών σαρώσεων ή απουσία εγκεφαλικής αιμάτωσης σε ηχογράφημα Doppler.

Προτού γίνει η παραπάνω διάγνωση, δύο ιατροί πρέπει να εξετάζουν τα ιατρικά αρχεία, εκ των οποίων ο ένας πρέπει να έχει εμπειρία στη φροντίδα ασθενών με σοβαρές εγκεφαλικές βλάβες. Στη συγκεκριμένη εξέταση, δεν είναι φρόνιμο να συμμετέχουν ιατροί που σχετίζονται με διαδικασίες μεταμόσχευσης. Σε περίπτωση που ο ασθενής είναι δωρητής οργάνων, το σώμα του για ένα βραχύ χρονικό διάστημα πρέπει να διατηρηθεί «ζωντανό» με συσκευές υποστήριξης ζωής.

ΠΡΟΣΟΧΗ: Ορισμένα φάρμακα (π.χ. βαρβιτουρικά, μεθακουαλόνη, διαζεπάμη, μεκλοκουαλόνη, μεπροβαμικό, τριχλωροαιθυλένιο) μπορεί να δημιουργήσουν εγκεφαλογραφήματα με σύντομες ισοηλεκτρικές περιόδους. Επίσης, ως αιτία του επιφαινόμενου εγκεφαλικού θανάτου πρέπει να αποκλειστεί η υποθερμία.

ΠΕΡΙΘΑΛΨΗ ΑΣΘΕΝΟΥΣ: Ο προσδιορισμός του εγκεφαλικού θανάτου έχει τόσο ιατρικές όσο και νομικές επιπτώσεις. Θέτει το κριτήριο για την αφαίρεση των μηχανημάτων υποστήριξης ζωής από τα άτομα που βρίσκονται σε κρίσιμη κατάσταση και η εγκεφαλική τους λειτουργία δεν μπορεί πλέον να μετρηθεί. Την ίδια στιγμή, μπορεί να ξεκινήσει μια συζήτηση με τα μέλη της οικογένειας του αποθανόντος σχετικά με τη δωρεά των οργάνων. Προς το παρόν, οι άνθρωποι που έχουν καθορίσει χωρίς αμφιβολία ότι θα ήθελαν να δωρίσουν τα όργανά τους μετά το θάνατο τους, συνιστούν ένα μικρό μέρος του πληθυσμού. Η πλειοψηφία όσων πεθαίνουν δεν έχουν προσχεδιάσει τη δωρεά οργάνων, ενώ ορισμένοι (π.χ. εκείνοι που πεθαίνουν από τραύματα) μπορεί να μην έχουν ποτέ το ενδεχόμενο μιας ζώσας διαθήκης, μιας οδηγίας προς τους ιατρούς ή σχέδια για τη δωρεά οργάνων. Οι συζητήσεις με τα μέλη της οικογένειας στη περίοδο αμέσως μετά το θάνατο μπορεί να είναι συναισθηματικά δύσκολη τόσο για τους επαγγελματίες της υγείας όσο και για τους θρηνούντες.

Επειδή ο εγκεφαλικός θάνατος διαφέρει από εκείνον της καρδιάς, των πνευμόνων ή άλλων εσωτερικών οργάνων, τα μέλη της οικογένειας συχνά συγχέουν την έννοιά του. Μπορεί να αναρωτιούνται για ποιον λόγο συνεχίζουν να υπάρχουν ενδείξεις καρδιακής δραστηριότητας ή αποτελεσματικού μηχανικού αερισμού. Είναι σημαντικό για τους επαγγελματίες υγείας να είναι σε θέση να εξηγήσουν τη διαφορά του εγκεφαλικού θανάτου από την παύση των άλλων ζωτικών λειτουργιών. Στον εγκεφαλικό θάνατο, ο αποθανών ενδέχεται να συνεχίζει να έχει ενεργό καρδιακό ρυθμό, αλλά δεν έχει την ικανότητα να σκέπτεται, να βλέπει, να ακούει, να αισθάνεται, να εκφράζει τον εαυτό του ή τον εαυτό της ή να αλληλεπιδρά νευρολογικά με τον περιβάλλοντα χώρο. Ο παλμός και η αναπνοή του εγκεφαλικά νεκρού ατόμου μπορεί να διατηρηθεί τεχνητά για ένα μικρό χρονικό διάστημα. Το κεντρικό νευρικό σύστημα έχει ήδη αποτύχει. Σε περίπτωση που έχει αναφερθεί η δωρεά οργάνων, κάποιος έμπειρος σύμβουλος εκπαιδευμένος στο συγκεκριμένο πεδίο πρέπει να το συζητήσει με τον πλησιέστερο συγγενή και να τον βοηθήσει στη διεκπεραίωση των απαραίτητων διευθετήσεων.

Για ορισμένες οικογένειες, η δωρεά οργάνων από τον αποθανόντα παρέχει το νόημα που είναι αναγκαίο να υπάρχει τη στιγμή εκείνη της απερίγραπτης απώλειας. Εάν απαιτείται χρόνος για κάποιο σημαντικό και αγαπημένο πρόσωπο να είναι μαζί με τον ασθενή προτού αυτός ή αυτή αποδεσμευτεί από τα μηχανήματα υποστήριξης ζωής, ενημερώστε τους εμπλεκόμενους ιατρούς να διευθετήσουν το συγκεκριμένο χρονικό διάστημα. Το παραπάνω, συχνά βοηθά τις οικογένειες. Εάν κάποιο στενό οικογενειακό μέλος δεν μπορεί να παρευρεθεί και η οικογένεια ανησυχεί για το θέμα αυτό, μπορεί να βοηθήσει η ύπαρξη μιας φωτογραφίας του/της ασθενούς αφότου έχει αποβιώσει, ώστε να μοιραστεί με τους υπόλοιπους. Μετά την αφαίρεση των μηχανημάτων υποστήριξης της ζωής, πρέπει να δώσετε κάποιον ιδιωτικό χρόνο για την οικογένεια ώστε να βρεθεί με τον αποβιώσαντα, και να τους υποστηρίξετε εάν είναι απαραίτητο. Πέρα από την υποστήριξη και την παρηγοριά που παρέχει το επαγγελματικό προσωπικό, ενώ συχνά πνευματική υποστήριξη στους επιζήσαντες μπορεί να προσφέρει ο ιερέας του νοσοκομείου ή ο ιερέας του ασθενούς ή της οικογένειας.